صدقه حکومتی یا مسئولیت اجتماعی!

حادثه حله و شهادت تعداد قابل‌توجهي از هم‌ميهنانمان و تصادف قطار اين روزها ‌اندوه بسياري از ايرانيان را در پي داشته است اما فقط اين حوادث عظيم نيست كه دل آدم را به درد مي‌آورد بلكه در مقياس كوچك‌تر ميني‌بوسي است كه در يكي از شهرهاي مازندران واژگون مي‌شود و تعدادي از اهالي را به كشتن مي‌دهد. همه اينها را مي‌توان به پاي قضا و قدر گذاشت و از كنار آن گذشت، اما اگر كمي دقت كنيم هميشه پاي بي‌توجهي به هشدارها و رعايت نكات ايمني هم در ميان است. يعني بايد از بي‌توجهي به مسئوليت اجتماعي سخن گفت. اين بي‌توجهي به مسئوليت اجتماعي يا ضعف آن نه‌تنها در مورد راننده ميني‌بوس واژگون شده صادق است كه در مورد تصادف قطار هم مصداق دارد. راننده ميني‌بوس با اينكه مي‌داند ترمز ماشينش كار نمي‌كند و با «ان‌شاءالله» گفتن راه مي‌افتد. در مورد قطار هم باز متصدي خط حتما گفته است ان‌شاءالله كه خرابي سيستم خطر باعث قرمز ماندن چراغ خطر شده است.

در اين هم كه مردم اين ديار ديندار هستند شكي نيست، اكثر آنها با نام خدا از خانه بيرون مي‌آيند و با نام خدا شب به خانه باز مي‌گردند. همه اينها به جاي خود، لا ريب فيه. اما، اينها مانع پذيرش مسئوليت اجتماعي همه ما و كاري كه بر عهده داريم، نمي‌شود. اگر شغلمان اين است كه مسافران را با وسيله نقليه خود جابه جا كنيم توجه به حداقل‌هاي ايمني و سالم بودن وسيله نقليه جزو مسئوليت‌هاي اجتماعي است. كوتاهي در اين زمينه و به بار آوردن فاجعه تنها با ديه و زندان حل نمي‌شود. درس اساسي اين است كه فرد درك كند كه به «اعتماد اجتماعي» خيانت كرده است. اين مسئله بزرگ‌تر از ديه و يا زندان براي فرد يا افراد خاطي است زيرا اعتماد عمومي را خدشه‌دار مي‌كند. در مورد متصديان قطار نيز حداقل مسئوليت اجتماعي وجود داشته است. اگر سيستم‌هاي هشداردهنده قبل از آن نيز چنين خرابي‌هايي داشته‌اند، آن متصديان و متصديان بالادست آنها هر دو به مسئوليت اجتماعي خود عمل نكرده‌اند و اگر اين حادثه فقط ناشي از سهل‌انگاري و ان شاءالله گفتن متصدي خط است كه حتما به‌دليل ضعف مسئوليت اجتماعي متصدي بوده است. در چنين فضايي وقتي يكي از مسئولان كشوري مي‌گويد كه همه اينها ناشي از ‌ماه صفر است و بايد «صدقه حكومتي» بدهيم، چشم را بر ضعف مسئوليت اجتماعي بسته و همه‌‌چيز را به باورهاي ديني احاله كرده است. كشور ما شاهد اين حوادث خواهد بود چه در‌ماه صفر و چه غيرآن، اگر همچنان بي‌توجهي و ضعف مسئوليت اجتماعي در كشور ما وجود داشته باشد.